Preservation of Yiddish Culture

Preservation of Yiddish Culture and Heritage

Сохранение культуры идиша

אָפּהיטן אונדזער ייִדישע קולטור־ירושה

לשמור על תרבות היידיש

יעווגעני קיסין: אַ קורצע ביאָגראַפֿיע

יעווגעני קיסין (געבוירן אין 1971) איז אַן אויסגעצייכנטער פּיאַניסט, איינער פֿון די גרעסטע הײַנטיקע מוזיק־שפּילער, וועלכער איז באַרימט געוואָרן ווי אַ וועלט־גרויסער שטערן נאָך בײַ 12 יאָר, ווען ער האָט אין איין אָוונט אויסגעשפּילט צוויי אָרקעסטער־קאָנצערטן פֿון שאָפּענען.

ווען דער יונגער מוזיקער איז נאָך געווען אַ קינד אין מאָסקווע, האָבן די טאַטע־מאַמע אים געגעבן במתּנה אַ קאַלענדאַר־קאַרטל מיטן ייִדישן אַלף־בית, וואָס זיי האָבן געקויפֿט אין אַ קראָם פֿון אַלטע ביכער. קיסין האָט גיך אויסגעלערנט די אותיות, נאָר צוערשט ניט געפֿונען פֿאַר זיי קיין פּראַקטישן באַנוץ.

אין 1977 האָט דער קאָמפּאָזיטאָר און רעזשיסאָר יורי שערלינג (געבוירן אין 1944) געשאַפֿן דעם ייִדישן מוזיקאַלישן קאַמערן־טעאַטער, וואָס האָט געשפּילט אויף ייִדיש און רוסיש. דאָס איז געווען אַן אומגעריכט געשעעניש אינעם לאַנד, וווּ מע האָט כּסדר פֿאַרשוויגן דאָס עצם־וואָרט "ייִדן". דעם ערשטן ספּעקטאַקל פֿונעם דאָזיקן טעאַטער, "אַ שוואַרץ צײַמל פֿאַר אַ ווײַס פֿערדל", האָט שערלינג געשטעלט אויף ביידע שפּראַכן. דעם טעקסט האָבן אָנגעשריבן צוויי גוט באַקאַנטע דיכטער: חיים ביידער אויף ייִדיש און איליאַ רעזניק אויף רוסיש. קיסין האָט אַלעמאָל געהאַט אַ פֿענאָמענאַלן זכּרון; ווען ער האָט באַקומען דעם קאָנווערט מיט דער פּלאַטע־רעקאָרדירונג פֿון אָט דעם ווערק, וואָס האָט אַנטהאַלטן ביידע ווערסיעס פֿונעם ליברעטאָ, האָט ער זיי אויסגענוצט ווי אַ מין ייִדיש לערנביכל.
אין 1989 האָט די משפּחה קיסין עמיגרירט קיין מערבֿ. דער יונגער פּיאַניסט האָט אָנגעהויבן זײַן שטורעמדיק אינטערנאַציאָנאַל קאָנצערט־לעבן. אין אַ געוויסער צײַט האָט ער גענומען אויפֿטרעטן אויף דער בינע ניט נאָר מיט מוזיק, נאָר אויך מיט לידער אויף ייִדיש. פֿאַר די שטענדיקע באַזוכער פֿון פּרעסטיזשפֿולע מוזיקאַלישע פֿעסטיוואַלן איז דאָס געווען אַ חידוש: זיי האָבן זיך ניט געריכט אויסצוהערן פֿונעם וועלט־באַרימטן שטערן לידער אויף אַ שפּראַך, וואָס ווייניק ווער האָט פֿאַרשטאַנען. ס׳איז געקומען אין סתּירה מיטן סטערעאָטיפּ, אַז קיסין פֿאָקוסירט זײַן גאַנצן אויפֿמערק אינעם לעבן בלויז אויף פּיאַנע־שפּילן.
אַ וויכטיק געשעעניש אין קיסינס לעבן איז געווען זײַן באַקאַנט ווערן מיט באָריס סאַנדלערן – אַ זעלטענעם נאַטירלעכן ייִדיש־רעדער פֿונעם עלטערן דור, וועמענס לאַנג־יאָריקע פּראָפֿעסיאָנעלע שרײַבערישע און זשורנאַליסטישע קאַריערע האָט צו טאָן דווקא מיט דער ייִדישער שפּראַך.
הײַנט באַטייליקט זיך יעווגעני קיסין אין דרײַ געביטן פֿון ייִדיש־טעטיקייט. ערשטנס, טרעט ער אויף ווײַטער אויף דער סצענע מיט פּראָגראַמען, וואָס האָבן אַ דירעקט שײַכות צו דער שפּראַך. צום בײַשפּיל, איז ער ניט לאַנג צוריק אויפֿגעטראָטן אינעם "קאַרנעגי־האָל", צוזאַמען מיטן אַרטיסט וועניאַמין סמעכאָוו, אויף אַן אונטערנעמונג געווידמעט דעם 70סטן יאָרטאָג זינט דעם אומקום פֿונעם ייִדישן אַנטיפֿאַשיסטישן קאָמיטעט. צווייטנס, האָט ער שוין אַרויסגעגעבן צוויי פֿון זײַנע אייגענע ביכער אויף ייִדיש, וווּ ער טרעט אויף ווי אַ שרײַבער, דיכטער און איבערזעצער. דריטנס, האָט ער זײַן מוזיק־טעטיקייט שוין ניט איינמאָל קאָמבינירט מיט ייִדיש אין זײַנע אייגענע קאַמערן־ און טעאַטראַלישע מוזיקאַלישע קאָמפּאָזיציעס. אין 2019 איז אין ביראָבידזשאַן פֿאָרגעקומען די פּרעמיערע פֿונעם מוזיקאַלישן קינדער־ספּעקטאַקל "דאָס פֿייגעלע אַלף פֿונעם אַלטן גראַמאָפֿאָן". די ווערטער דערצו האָט אָנגעשריבן באָריס סאַנדלער און די מוזיק – יעווגעני קיסין. אין 2022 האָט מען אין פּראָג אָנגעהויבן שפּילן די פּיעסע "גראַמאָפֿאָן" פֿונעם זעלביקן שעפֿערישן דועט, וואָס דערציילט איבער די געשיכטע פֿונעם חורבן אויף אַ חידושדיקן שטייגער.