"דער בלוטיקער שפּאַס" אָנלײַן

דער אַמעריקאַנער ייִדישיסט רפֿאל פֿינקל האָט פּובליקירט אין דער אינטערנעץ דעם אָריגינעלן טעקסט פֿון שלום־עליכמס ראָמאַן "דער בלוטיקער שפּאַס", אָנגעקלאַפּט לויט דער הײַנטצײַטיקער ליטעראַרישער ייִוואָ־אָרטאָגראַפֿיע, באַגלייט מיט דערקלערונגען פֿון רוסישע, ענגלישע און לאַטײַנישע ווערטער, וואָס טרעפֿן זיך אינעם דאָזיקן ווערק.

פֿינקל, אַ פּראָפֿעסאָר פֿון קאָמפּיוטערײַ בײַם קענטאָקי־אוניווערסיטעט, איז באַקאַנט ווי אַ קאָמפּיוטעריזאַציע־פּיאָניר פֿון ייִדישער ליטעראַטור, דער מחבר פֿון דער ערשטער אויטאָמאַטישער קאָרעקטור־פּראָגראַם פֿאַר ייִדיש און דער שאַפֿער פֿון אַ גרויסן אינטערנעץ־רעסורס וועגן דער דאָזיקער שפּראַך. פֿון 1997 ביז 2006 האָט ער בשותּפֿות מיטן דיכטער שלום בערגער אָנגעפֿירט מיטן אינטערנעץ־זשורנאַל "דער באַוועבטער ייִד".

ייִדיש אין ווינטער־שול פֿון איבערזעצונג

דעם 26סטן יאַנואַר, אין דער פּראָגראַם פֿון דער ווינטער־שול פֿאַר איבערזעצונג בײַם פּעטערבורגער מלוכישן אוניווערסיטעט, איז פֿאָרגעקומען אַ סעריע ווידעאָ־־לעקציעס וועגן ייִדיש, וווּ עס זיי אויפֿגעטראָטן דרײַ באַקאַנטע איבערזעצער: אַלעקסאַנדראַ גלעבאָווסקאַיאַ, יואל מאַטוועיעוו און ליובאָוו לאַווראָוואַ.

גלעבאָווסקאַיאַ האָט דערקלערט אַ ריי ספּעציפֿישע שוועריקייטן בײַם איבערזעצן ליטעראַרישע טעקסטן פֿון ייִדיש אויף רוסיש. מאַטוועיעוו האָט דערציילט וועגן דער געשיכטע און מעטאָדיק פֿונעם אויסאַרבעטן נײַע וויסנשאַפֿטלעכע און טעכנישע טערמינען אויף ייִדיש. לאַווראָוואַ האָט באַרירט פֿאַרשיידענע אַספּעקטן פֿונעם איבערזעצן היסטאָרישע מאַטעריאַלן וועגן דעם חורבן אויף ענגליש.

די אַנדערע סעקציעס פֿון דער דרײַ־טאָגיקער קאָנפֿערענץ זענען געווען געווידמעט אַ גאַנצער ריי אַנדערע לשונות, אַרײַנגערעכנט העברעיִש. די ווינטער־שול פֿון איבערזעצונג בײַם פּעטערבורגער מלוכישן אוניווערסיטעט איז געגרינדעט געוואָרן אין 2020, ווען עס האָט זיך אָנגעהויבן די פּאַנדעמיע, און גייט שוין דורך צום פֿערטן מאָל אויף דער אינטערנעץ.

אַבֿרהם גאָלדפֿאַדענס "בר־כּוכבֿא" אויף העברעיִש

דעם 25טן יאַנואַר איז אין אינעם תּל־אָבֿיבֿער טעאַטער "מאַלענקי" פֿאָרגעקומען די פּרעמיערע פֿון אבֿרהם גאָלדפֿאַדענס מוזיקאַלער פּיעסע "בר־כּוכבא" אין העברעיִשער איבערזעצונג. צום ערשטן מאָל איז "בר־כּוכבֿא" מיט אַ גרויסן דערפֿאָלג אויפֿגעפֿירט געוואָרן דורכן "פֿאָטער" פֿונעם פּראָפֿעסיאָנעלן ייִדישן טעאַטער, אבֿרהם גאָלדפֿאַדען, אין 1883 אין אָדעס (פֿאַרשטייט זיך, ווי באַקאַנט, אויף ייִדיש).

אַזוי אַרום איז די איצטיקע העברעיִשע פּרעמיערע געוואָרן איינצײַטיק אַ מין פֿײַערונג פֿונעם 140טן יוביליי זינט דאָס דאָזיקע ביז גאָר וויכטיקע מײַסטער־ווערק פֿון דער ייִדישער טעאַטראַלישער קונסט איז דערשינען אויף דער בינע.

די געגראַמטע העברעיִשע איבערזעצונג פֿון דער פּיעסע האָט געמאַכט וויקי שיפֿריס. די רעזשיסערין פֿון דער נײַער אויפֿפֿירונג איז די אַקטריסע אסתּי ניסים, וואָס שפּילט איבערהויפּט אויף ייִדיש.

תּנחום קאַפּלאַנס אויסשטעלונג אין ירושלים

דעם 19טן יאַנואַר האָט זיך אינעם ירושלימער קולטור־צענטער "בית אַבֿי חי" געעפֿנט די רעטראָספּעקטיווע אויסשטעלונג פֿונעם גרויסן סאָוועטישן ייִדישן קינסטלער אַנאַטאָלי (תּנחום) קאַפּלאַן, וואָס הייסט "אַ פֿאַרכּישופֿטער קינסטלער", וווּ עס ווערן פֿאָרגעשטעלט מער ווי אַ הונדערט ווערק, געשאַפֿן מיט פֿאַרשיידענע מעטאָדן: גראַוויורן, קעראַמיק, גואַש־ און אייל־בילדער, ווי אויך ביכער מיט זײַנע אילוסטראַציעס.

ניט צופֿעליק איז דער נאָמען פֿון דער אונטערנעמונג מרמז אויף שלום־עליכמס באַרימטער דערציילונג “דער פֿאַרכּישופֿטער שנײַדער”. צווישן אַנדערן, איז תּנחום קאַפּלאַן – געבוירן אין 1902 אינעם ווײַסרוסישן שטעטל ראָגאַטשאָוו – געווען אַן אילוסטראַטאָר פֿון דער דאָזיקער דערציילונג און אַ ריי אַנדערע שלום־עליכמס שאַפֿונגען. ס׳איז כּדאַי באַזונדערס צו דערמאָנען זײַנע ליטאָגראַפֿישע סעריעס “טבֿיה דער מילכיקער” און “סטעמפּעניו” לויט די מאָטיוון פֿונעם קלאַסיקערס ווערק. ס׳רובֿ זײַנע יאָרן האָט קאַפּלאַן אָפּגעלעבט אין לענינגראַד; דאָרט איז ער ניפֿטר און באַערדיקט געוואָרן אין 1980. זײַן מצבֿה איז באַצירט מיט אַן אויפֿשריפֿט אויף ייִדיש.

"ייִדישלאַנד" – נומער 17

ניט לאַנג צוריק איז אין ישׂראל און מיט אַ פּאַראַלעלן טיראַזש אין שוועדן דערשינען דער נײַער 17טער נומער פֿונעם ליטעראַרישן קוואַרטאַל־אַלמאַנאַך "ייִדישלאַנד".

דער זשורנאַל האָט זיך באַקומען אַ באַזונדערס פֿאַרשיידנאַרטיקער. אינעם פּראָזאַיִשן טייל זענען אַרײַן אַ טשיקאַווע עראָטישע דערציילונג פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום, יעלענע מאַרונדיקס זכרונות וועגן דער נאַטור פֿון דער ייִדישער אויטאָנאָמער געגנט, קלאַראַ־בעלס פֿאַנטאַזיע וועגן רויבער און מענטשנפֿרעסער און שלום בערגערס מיניאַטורן. די ערשטע צוויי מחברים שטאַמען פֿונעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד און די אַנדערע צוויי וווינען אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן.

אינעם נומער איז אַרײַן אויך איבערגעזעצטע פּראָזע: די דערציילונג "דער רבינס זון" פֿונעם רוסישן קלאַסיקער יצחק באַבעל און גאָר אַן אינטערעסאַנטע פֿאָלקלאָרישע מעשׂה, וואָס די פּעטערבורגער ייִדיש־לערערקע ליזאַ דאָמניקאָוואַ האָט דירעקט איבערגעזעצט פֿון דער דרום־אַמעריקאַנער שפּראַך קעטשואַ.

דער פּאָעטישער חלק ווערט פֿאָרגעשטעלט מיט לידער פֿון וועלוול טשערנין, יואל מאַטוועיעוו, אלי שאַרפֿשטיין, דוד־עומר כּהן, באָריס קאַרלאָוו, פֿעליקס חיימאָוויטש און אַנאַ וויזהוי – אַ דיכטערין אַ דעביוטאַנטקע פֿון עסטרײַך.

ווי געוויינלעך, זײַנען אינעם נומער אַרײַן וויסנשאַפֿטלעכע מאַטעריאלן: הלל קאַזאָווסקיס אַרטיקל וועגן דעם מאָלער תּנחום קאַפּלאַן, באַקאַנט ווי אַן אילוסטראַטאָר פֿון ייִדישע ביכער, און וועלוול טשערנינס פֿאָרשונג וועגן זאבֿ זשאַבאָטינסקיס באַציִונג צו ייִדיש.