באָריס סאַנדלער: פּאָעזיע
גאונות
קיין לאַנגע יאָרן איז דעם גאון נישט באַשערט
פֿאַר דעם געבענטשטן צוריר צאָלט מען טײַער,
ווען בײַ דער וואָג דער בורא שטייט און קלערט,
צי ווען דער שׂטן וואַרפֿט שוין האָלץ אין פֿײַער.
ער שטייט, דער בורא, בײַ דער וואָג און וויגט די שאָלן,
ווי אין אַ וויגל, דעם גאונות וויגט,
און אין טאַר־טאַר, דעם וויסטן, שדים שאַלן,
מיט זינדיקע נשמות זיך דערקוויקט.
וואָס האָט אַרײַנגעשעפּטשעט גאָט בײַם האַלטן ווינטשן,
און וווּ דער טײַוול האָט געמאַכט דעם בראָך,
ווען זײַן „עליזע‟ האָט געמאָלט ד׳אַווינטשי,
און זײַן גיהנום האָט געשילדערט באָסך?
צי איז גאונות לכתּחילה גאָטס פּאַטענט?
(קיין גרויסער געבער, ווייסט מען, איז ער נישט);
צי האָט דער שׂטן דאָ צעלאָזט די הענט
און זיך אין דעם געשעפֿט אַרײַנגעמישט?
ווער ווייסט, צי גאָט דעם מלאך האָט געשיקט אין שליחות —
וואָס האָט דאָס „טעלערל‟ דעם מענטש געבראַכט.
צי האָט דער שׂטן אים אַרויסגעגעבן סמיחה
מיט בלוט, ווי ס׳פֿירט זיך, אונטערן קאָנטראַקט.
און אפֿשר אַ געמישטער ענין איז דאָס אַלץ —
אַ שותּפֿות צווישן שׂטן און דעם גאָט:
גאונות שײַנט מיט הימל־ריינעם גלאַנץ,
און פֿינקלט קאַלט, ווי אַ בריליאַנט פֿון בלאָטע.
אויגוסט 2009
דער סדום־מישפּט
(פֿונעם ציקל „אַפּאָקריפֿן‟)
ווער האָט געזאָגט, אַז סדום איז פֿאַרשוווּנדן?
סײַ סדום, סײַ עמורה בליִען מיט פֿרייד.
פֿלאַקערט די פֿאָן, ווי אַ ריין־רעגנבויגן,
שווענקט די קאָלירן אין הימלישער בלאָ.
בלאָזן טרומייטן, די טאַצן דזשים־דזשימדזשען,
רייצט די ידיעה פֿון פּויקן צעפּויקט:
„הײַנט אויפֿן מאַרקפּלאַץ געפֿירט ווערט דער מישפּט,
עמך פֿון סדום טראָגט אַרויס הײַנט דעם פּסק!‟
אָט שלעפּט מען זיי ביידע צום פּלעצל, מלאכים —
די פֿליגלען צעפֿליקט, שוין פֿאַרלוירן דעם גלאַנץ…
שרײַט דער המון, אויפֿגערייצט פֿון דער משקה:
„ווער דאַרף דעם מישפּט — צום תּלין… אַ סוף!‟
„ניין! — שרײַט אַ צווייטער, — ס‘איז פֿאָרט דעמאָקראַטיע,
אויף הפֿקר זיך פֿירן מיט געסט איז ניט שיין!‟
„אין בעטל זיי לייגן, די ביינער אָנברעכן!‟ —
טראָגן זיך קולות פֿון דאָ און פֿון דאָרט.
און צווישן המון, פֿאַררוקט אין אַ ווינקל,
די אויגן באַהאַלטן — דער צדיק אַבֿרהם;
פֿאַרשלאָפֿן די טרעפֿונג — די זונה איז שולדיק,
געטראָפֿן דער רוח, פֿאַרזוכן האַשיש…
און דאָרט, העט־העט אויבן, אין זיבעטן הימל,
דער אייבערשטער זיצט און צעלייגט אַ פּאַסיאַנס.
אַרום די מלאכימלעך זינגען מלאכימדיק:
„לא־תיגנובֿ, לא־תינאף, לא־תירצח — אָמן!‟
יולי 2013
יפֿתּחס טאָכטער
(פֿונעם ציקל „אַפּאָקריפֿן‟)
צומאָל, געשטעלט זיך קעגן גיכן גאַנג פֿון צײַט,
שוין וויסנדיק דעם סוף פֿון דער געשיכטע,
באַצייכן איך אין רוים אַ קרײַז מיט קרײַד
און מיטן מוח־שאַרף איך שנײַד די תּקופֿות שיכטן.
איך טרעף מיט מײַן געזיכט אין לאַנד אַ ווײַטס, אַ ווילדס,
און דאָרט אויף שמאָלער סטעזשקע צו אַ הייל
אַנטקעגן גייט אַ מיידל — שיין ווי פֿון אַ בילד
וואָלט זי אַראָפּ, געמאָלט פֿון גרויסן ראַפֿאַעל.
"ווער ביסטו, מיידל שיינס? פֿון וואָסער שבֿט שטאַמסט?"
און כ'האָב דערהערט, ווי ס'וואָלט אַ טויב אין צויבער לופֿט
געוואָרקט צו מיר, מיט נײַגער אָפּגעסמט:
"כ'בין יפֿתּחס טאָכטער, די ערשטע קום איך אויף זײַן רוף!"
דערהערט די ווערטער אירע, האָט זיך מײַן האַרץ צעוויינט.
וואָס קאָן דען אָבער אויפֿטאָן אַ פּאָעט —
אַליין אַ קלאַנג אַ שיינער פֿון דער כּישוף־פֿלייט,
וואָס הערט זיך קוים־עט אינעם געטלעכן סוזשעט?
האָב איך געשפּילט איר אויף מײַן פֿלייט די גאַנצע נאַכט,
ווי יענער יונג פֿאַרליבטער אויף זײַן האַרף,
און גאָט געבעטן בלויז: "פֿאַרהאַלט אין וועג יפֿתּח,
פֿאַרשפּאַר אים אין אַ קרעטשמע, אין קדחת וואַרף!…"
אָ, גאָט, מײַן גאָט! דו ביסט דער גרעסטער דראַמאַטורג
און דײַן טעאַטער איז די גאַנצע וועלט.
איך וואָלט אַוואַדע דאָרט גענעכטעקט און געטאָגט,
אַ שאָד, אַ גוטער רעזשיסאָר די פּיעסעס דײַנע פֿעלט.
נאָוועמבער, 2009
ליבע־שמות
(פֿונעם ציקל „אַפּאָקריפֿן‟)
דײַן וווּנק כ'האָב אויפֿגעכאַפּט…
ווי אויף אַ שטריקל, קעמל,
צו גניזה דײַנער האָסטו מיך געבראַכט.
פֿון שמות אַלטע האָבן סודות מיר געשעפּט,
געשעפּטשעט אומבאַקאַנטע ווערטער,
און דאָך, ז'פֿאַרשטענדלעך יעדער קלאַנג געווען.
געשוועבט האָט די מוזיק פֿון אונדזער תּענוג,
געאָטעמט האָט צום טאַקט פֿון הענט און פֿיס —
די תּנועות אונדז אַנטפּלעקט פֿון אָדם־חווהן…
דער שאָרך פֿון שמות —
שוין אויסגעלייענטע שורות —
געשויבערט האָט אַ ווינטל אין דער נאַכט.
נאָר מיר, עקשנותדיק, פֿאַרשיכּורט,
געלאָשן ווײַטער האָבן אונדזער דאָרשט.
יולי, 2012, ניו־יאָרק